Phép liên tưởng là gì? Ví dụ và bài tập

Có nhiều phép liên kết câu, liên kết đoạn văn mà các bạn cần hiểu và nắm vững như phép liên kết từ ngữ, phép thế, phép nối. Và trong bài hỏi đáp này, Cmm.edu.vnsẽ giúp các bạn trả lời câu hỏi phép liên tưởng là gì? Các nhận biết các phép liên tưởng, ví dụ minh họa và bài tập áp dụng.

Video phép liên kết là gì ?

Bạn đang xem bài: Phép liên tưởng là gì? Ví dụ và bài tập

==>> Tải về tài liệu : Phép liên tưởng.Doc

Định nghĩa phép liên tưởng là gì?

Phép liên kết liên tưởng :

Phép liên tưởng là phép sử dụng những từ ngữ chỉ những sự vật có thể nghĩ đến, suy luận ra theo một hướng nào đó và nó xuất phát từ những từ ngữ ban đầu nhằm tạo ra mối liên kết giữa các phần, các đoạn chứa chúng trong một đoạn văn. Đây cũng là khái niệm phép liên kết liên tưởng là gì ?

• Phép liên tưởng không chứa hoặc tồn tại các nghĩa đối lập trong các yếu tố liên kết ấy.
• Trong phép liên kết câu và liên kết đoạn này, các quan hệ ngữ nghĩa chỉ là cơ sở để tạo nên sự liên tưởng. Vì vậy mà các thành phần tham gia vào quan hệ sẽ không quy định về thứ tự đứng, vị trí đứng, nó có thể đứng trước, đứng sau, làm chủ tố hoặc liên tố.
• Phép liên tưởng có giá trị cao về mặt nghệ thuật, vì vậy các tác phẩm truyện, kí, tiểu thuyết sử dụng phép liên tưởng này nhiều nhất.
• Nó được sử dụng nhiều ở dạng câu đố, là phương tiện quan trọng để xây dựng câu đố.
• Sự liên tưởng là gì ? : Nhân sự việc, hiện tượng nào đó mà nghĩ tới sự việc, hiện tượng khác có liên quan

Quan hệ liên tưởng là gì ? :

• Quan hệ liên tưởng là quan hệ giữa các yếu tố cùng nhóm chức năng – ngữ nghĩa có thể thay thế được cho nhau trong một vị trí của chuỗi lời nói. Nghĩa là cùng một chỗ trong lời nói có thể thay thế bằng một loạt các yếu tố đồng loại. Những yếu tố đồng loại đó nằm trong mối quan hệ liên tưởng.
• VD: Trong câu : Chú bộ đội rất dũng cảm. Thì thành phần chủ ngữ “ chú bộ đội “ có thể được thay thế bằng “ cô bộ đội” , “ bố” , “mẹ” , “ chú cảnh sát”,.. thì những từ có thể thay thế được như vậy là vì nó có quan hệ liên tưởng với nhau.

Ví dụ phép liên tưởng

Dưới đây là ví dụ về phép liên tưởng và trình bày cách thực hiện thủ thuật liên tưởng Hãy tham khảo để làm bài tập về phép liên tưởng nhé :

Ví dụ 1: Trong nhà có tiếng guốc lẹp kẹp. Cửa từ từ mở ra.

• Phép liên tưởng từ nhà suy ra cửa.

Ví dụ 2: Cánh cửa mở toang ra. Cùng với khí lạnh của đêm mùa xuân trên núi cao, bổng tỏa vào nhà một thứ hương hoa tím nhạt.

• Phép liên tưởng: Từ cửa => Nhà.

Ví dụ 3 : Gần nhà xa ngõ.

• Liên tưởng nhà => ngõ.

Xem thêm: Lý thuyết Toán 8 Bài 3: Tính chất đường phân giác của tam giác

Ví dụ 4: Lưng trước, bụng sau. Con mắt ở dưới, cái đầu ở trên.

• 4 từ ngữ chỉ liên tưởng là Lưng, bụng, mắt, đầu. Chúng giúp chúng ta có thể suy đoán ra lời giải cho câu đố đó là cái cẳng chân.

Viết đoạn văn có sử dụng phép liên tưởng

Trong cuộc sống quanh ta, có rất nhiều gương sáng về ý chí, nghị lực vượt khó để vươn lên, chiến thắng hoàn cảnh, chiến thắng số phận bất hạnh và thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký là một trong số đó. Đây chính là người thầy giáo đầu tiên ở Việt Nam soạn bài, chấm bài, viết văn bằng chân. Bằng nghị lực phi thường và ý chí mạnh mẽ vượt lên số phận bất hạnh đã giúp thầy để trở thành một “Nhà giáo ưu tú”. Xuất thân từ một gia đình nông dân nghèo, bản thân lại bị liệt cả hai tay sau một cơn sốt kéo dài từ lúc còn nhỏ tuổi, Nguyễn Ngọc Ký rơi vào hoàn cảnh thật đáng thương. Ngày ngày, thấy bạn bè cùng lứa tuổi tung tăng cắp sách đến trường, cậu nhóc cũng thèm lắm. Thấy con ham học, năm Ký lên sáu tuổi, bố mẹ dẫn cậu đến trường. Cô giáo thương Ký lắm nhưng đành lắc đầu. Không được học ở trường, Ký tự học ở nhà. Niềm khao khát được biết chữ đã khiến cậu bé nghĩ ra nhiều cách để tập viết. Thoạt đầu, cậu viết bằng miệng, nhưng không thành công. Một lần tình cờ nhìn thấy đàn gà bới đất bằng chân, Nguyễn Ngọc Ký loé lên ý nghĩ là có thể dùng chân để viết. Sau đó, cậu đã kiên trì tập viết bằng chân… Kết quả, cậu không những viết thành thạo mà còn viết rất đẹp và trở thành học sinh giỏi trong nhiều năm liền, hai lần được Bác Hồ tặng huy hiệu… Vượt qua tất cả rào cản, giờ đây cậu bé Nguyễn Ngọc Ký ngày nào đã trở thành một “Nhá giáo ưu tú” với những đóng góp đáng kể cho ngành giáo dục…

Phép liên tưởng có bao nhiêu loại?

Phép liên tưởng được chia thành 2 dạng chính là liên tưởng đồng chất và liên tưởng khác chất.

1. Liên tưởng đồng chất

a. Định nghĩa phép liên tưởng đồng chất

Là phép liên tưởng sử dụng 2 yếu tố, 2 chất liệu, 2 chủng loại… cùng chung 1 loại. Ví dụ như đồng và sắt đều là kim loại.

Chúng phải cùng một loại từ như danh từ, tính từ, động từ, trạng từ…

b. Phân loại phép liên tưởng đồng chất

Được chia thành 3 loại gồm liên tưởng bao hàm, liên tưởng định lượng và liên tưởng đồng loại.

Liên tưởng bao hàm: Là bao hàm giữa những cái chung, cái tổng quát với các riêng, chi tiết, bộ phận.

Ví dụ: Trâu đã già. Đôi sừng kềnh càng như hai cánh nỏ.

Ta thấy cái chung là con trâu, cái riêng là sừng.

Liên tưởng đồng loại: Là những đối tượng đồng chất ngang hàng với nhau, không thể phân biệt được cái nào bao hàm cái nào, tạo ra một liên kết chặt chẽ, logic trong câu.

Xem thêm: Bài: Nghị luận về một đoạn thơ bài thơ – Ngữ văn Lớp 9 tập 2

Ví dụ: Mưa vẫn ồ ạt như vỡ đập. Ánh chớp lóe lên soi rõ khuôn mặt anh trong một giây.

2 thành phần liên tưởng là mưa và ánh chớp, nhưng giữa 2 từ này có điểm chung và không có từ nào bao hàm từ còn lại, chúng bổ sung nghĩa cho câu.

Liên tưởng định lượng: Khi các từ liên kết cùng chung một loại thì số lượng, chất liệu sẽ được đem ra để so sánh và đánh giá.

Ví dụ 1: Năm đứa chúng tôi như năm con ong thợ. Mỗi người đều tự giác nhận lấy phận sự của mình.

Ta thấy 2 từ năm đứa chúng tôi và từ mỗi người đều có nghĩa là nói về cùng 1 đối tượng là con người.

Ví dụ 2: Lan học giỏi toán, Mai học giỏi văn. Hai người họ là học sinh đứng đầu lớp.

Các từ là Lan, Mai và hai người đều mô tả chung 1 đối tượng là con người.

2. Liên tưởng khác chất

Trong phép liên tưởng khác chất được chia thành 4 loại nhỏ gồm liên tưởng định vị, liên tưởng công dụng- chức năng, liên tưởng đặc trưng sự vật và liên tưởng nhân quả.

Liên tưởng định vị: Là sự liên tưởng giữa một vật, đồ vật, tĩnh vật hoặc một hành động với vị trí tồn tại của nó trong cùng một không gian xác định. Có thể hiểu đơn giản như không gian như trường học thì các đối tượng là thầy, cô, học sinh. Hay trong không gian bệnh viện thì các đối tượng là bác sĩ, ý tá, bệnh nhân.

Ví dụ: Đồng nước tràn ngập tiếng sóng vỗ rì rào xao động. Gió vi vu thổi ngang qua xuồng.

• Không gian là đồng nước còn vật là chiếc xuồng.
• Liên tưởng công dụng – chứng năng của sự vật: Là phép liên tưởng giữa một động vật, tĩnh vật hoặc một hoạt động với chức năng, khả năng của nó. Có thể hiểu đơn giản là khi nói đến con gà trống thì khả năng của nó là gáy ò ó o. Hay con chim thì hót ríu ro. Hoặc bác sĩ thì có khả năng là chữa bệnh…

Xem thêm: Viết đoạn văn tiếng Anh về kỹ năng trở nên độc lập

Ví dụ: Suốt cả tuần này anh không ngủ. Đôi mắt anh thẫm sâu.

• Nhắc đến đôi mắt thì ta nghĩ đến khả năng là ngủ.
• Liên tưởng đặc trưng: Là phép liên tưởng giữa một sự vật, tĩnh vật hoặc một hoạt động với dấu hiệu điển hình đặc trưng của nó. Hiểu theo nghĩa đơn giản như hoa mai, hoa đào nở hoa là báo hiệu mùa xuân đến, trong đó sự vật là hoa mai nở và hoạt động đặc trưng là mùa xuân đến.

Ví dụ:

Ngày xuân con én đưa thoi,

Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi..

Cỏ non xanh tận chân trời,

Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.

• Ta thấy phép liên tưởng đặc trưng trong đoạn thơ sau có các dấu hiệu như chim én, cỏ non, cành lê là những hình ảnh đặc trưng của mùa xuân.
• Liên tưởng nhân quả: Là phép liên tưởng có nguyên nhân là sự vật, sự việc, hoạt động… và dẫn đến kết quả tương ứng với các nguyên nhân đó.

Ví dụ: Bích phương rất chăm chỉ làm việc. Nó kiếm được nhiều tiền.

• Ta thấy, để có được nhiều tiền thì hành động làm việc là nguyên nhân chính.

Kết luận: Đó là câu trả lời cho câu hỏi phép liên tưởng là gì? Kèm theo đó là các ví dụ minh họa chi tiết từng loại phép thế mà các em cần nắm vững.

Từ khóa tìm kiếm : ví dụ về phép liên kết,liên tưởng tương tự,trường liên tưởng là gì,trường liên tưởng,phép liên tưởng lớp 9,tác dụng của phép liên tưởng,phep lien ket,biện pháp liên tưởng,phép đồng nghĩa,phương thức liên tưởng,liên tưởng tương tự là gì,cùng trường liên tưởng là gì,thế nào là phép liên tưởng,bài tập về phép liên tưởng

Trích nguồn: Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung Danh mục: Blog